Konsultašuvnnat sámi gažaldagaid birra - detálja plánen

Njukčamánu 1. b.2022 bođii gulaskuddanláhka fápmui áššiin mat gusket sámiide. Dat mearkkaša ahte muhtun eiseválddit fertejit konsulteret sámi ovddasteddjiiguin dakkár áššiin main lea erenoamáš mearkkašupmi sámiide. Láhka doaibmagoahtá maiddái gielddaid várás áššiin mat gusket detálja muddenplánaid mearrideapmái dahje rievdadeapmái njukčamánu 1. b. 2024.

Lága birra 

Sámi ovddasteddjiiguin galgá ráđđádallat dárkilisplána mearrideami dahje rievdadeami áššiin, jus áššis sáhttá leat erenoamáš mearkkašupmi sámiide.

Sámi ovddasteddjiiguin ii dárbbaš konsulteret jus plánaproseassa álggahuvvo ovdal njukčamánu 1. b. 2024. Singuin iige dárbbaškonsulteret jus ášši guoská detálja muddenplána heaittiheapmái.

Lag (2022:66) om konsultation i frågor som rör det samiska folket (på Sveriges riksdags webbpats)

Sirdásannjuolggadusat SFS 2022:69

1. Dát láhka boahtá fápmui njukčamánu 1. beaivve 2024.
2. Ođđa sátnádeami mearrádusat eai gusto áššiide mat leat ovddiduvvon ovdal fápmuiboahtima.

Sámi ovddasteaddjit

Vuosttaš vuorus lea Sámediggi mii ovddasta áššiid mat gusket sámi álbmogii. Danne galgá Sámedikkiin álo konsulterejuvvot jus áššis lea erenoamáš mearkkašupmi sámiide.

Dasa lassin galgá konsulteret sámi čearuiguin jus áššis lea erenoamáš mearkkašupmi sidjiide. Sámi organisašuvnnaiguin galgá konsulteret jus áššis lea erenoamáš mearkkašupmi áššái mii lea čilgejuvvon organisašuvnna njuolggadusain ja organisašuvdna lea čájehan beroštumi searvat konsultašuvnnaide. Danne fertejit sámi organisašuvnnat dieđihit iežaset beroštumi jus háliidit searvat konsultašuvdnii.

Sámi ovddasteaddjit sáhttet válljet biehttalit searvamis konsultašuvnnaide.

Áššit main sáhttá leat erenoamáš mearkkašupmi sámiide

Lágain eai leat muddejuvvon makkár áššit mat gustojit dárkilisplánaide main sáhttá leat erenoamáš mearkkašupmi sámiide. Dat sáhttá ovdamearkka dihte leat ahte plána guoská boazodollui, guolásteapmái, bivdui dahje sullasaš ealáhusaide, dahje sámi kulturmuittuide. Ulbmil lea ovddidit sámiid váikkuhanfámu sin áššiide.

Konsultašuvnnas leat maiddái soames spiehkastagat. Dattetge sáhttá lága ovdabargguin oažžut dakkár oainnu ahte dat spiehkastagat sáhttet dušše leat áigeguovdilat bienalaš plánemis. (prop. 2020/21:64 sid. 145–146)

Jus sámi ovddasteaddji bivdá konsultašuvnna ja oaivvilda ahte bienalašplána sáhttá leat erenoamáš dehálaš sámiide, de ferte gielda dohkkehit dan ja konsulteret ovddasteddjiin. Gielddas ii leat vuoigatvuohta biehttalit konsultašuvnna sámi ovddasteddjiin  gii dan bivdá, earret go jus muhtun konsultašuvnna spiehkastemiin lea áigeguovdil.

Mo doaibmá konsultašuvdna?

Suohkan galgá dieđihit sámi ovddasteaddjái ja jearrat sihtá go son konsultašuvnna árat dán áššis. Ovddasteaddji ferte oažžut govttolaš áiggi vástidit jearaldahkii. Jus áirras ii vástit áigemeari sisa, de adnojuvvo ahte son ii áiggo konsultašuvnna.

Konsultašuvdna galgá nu guhkás go vejolaš oktiiordnejuvvot bienalašplánaproseassain. Danne sáhttá leat ulbmillaš čađahit konsultašuvnna plána gulaskuddama oktavuođas. Ásodatsearvi oaivvilda ahte konsultašuvdna berre dattetge dollojuvvot olggobealde detálljaplánaproseassa. Muđui sáhttá leat váttis ollašuhttit konsultašuvdnalága gáibádusaid seammás go plána- ja huksenlága gáibádusat plánaprosessii leat ollašuhtton.

Lea suohkan mii mearrida konsultašuvdnavuogi. Muhto nu guhkás go lea vejolaš ja ulbmillaš, ferte vuhtiiváldit ovddasteaddji sávaldagaid konsultašuvdnahámi hárrái. Danne sáhttá konsultašuvdna leat njálmmálaččat dahje čálalaččat. Jus dat dahkkojuvvo njálmmálaččat, de sámi áirras galgá oažžut čálalaš čilgehusa áššis.

Jus suohkan gávnnaha ulbmillažžan, de sáhttet maiddái eará eiseválddit dahje ovttaskas olbmot searvat konsultašuvdnii.

Konsultašuvnnas galget suohkan, sámeáirasat ja eará oassálastit čilget iežaset vuođuštuvvon oainnu áššis ja kommenteret earáid oainnuid. Konsultašuvdna galgá joatkašuvvat dassážii go lea juksojuvvon ovttamielalašvuohta dahje miehtan, dahje dassážii go konsultašuvdnageatnegasvuođa olmmoš dahje sámi ovddasteaddji cealká ahte ii sáhte joksat ovttamielalašvuođa dahje miehtama áššis.

Konsultašuvnna ferte duođaštit.

Guoddaleapmi

Lágas konsultašuvnnaid birra áššiin mat gusket sámi álbmogii, eai leat makkárge sierra njuolggadusat váidima birra. Lea go sámi ovddasteaddjis vuoigatvuohta váidit mearrádusa ahte mearridit dahje rievdadit detálljaplána dainna ákkain ahte konsultašuvdnalága njuolggadusat eai leat čuvvojuvvon, lea vuos eahpečielggas.